Η Υπερμετρωπία είναι και αυτή μια διαθλαστική ανωμαλία του ματιού, όπου οι ακτίνες του φωτός δεν εστιάζονται σωστά επάνω στον αμφιβληστροειδή, αλλά πίσω από αυτόν.
Ένας υπερμέτρωπας δεν μπορεί να δει καθαρά τα μακρινά αντικείμενα, αλλά και τα κοντινά φαίνονται επίσης θολά, ίσως και περισσότερο σε σχέση με τα μακρινά. Η υπερμετρωπία μπορεί να εμφανιστεί στην παιδική ηλικία, εξαιτίας της έντονης προσαρμογής που μπορεί να κάνει ο φυσικός φακός του ματιού. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τα μακρινά αντικείμενα να «καθαρίζουν» εύκολα. Δυστυχώς όμως αυτή η κατάσταση κάνει πολλές φορές την πάθηση να μην είναι ορατή αμέσως με μια απλή οφθαλμολογική εξέταση!
Από την άλλη πλευρά οι υπερμέτρωπες που έχουν αρκετούς βαθμούς μπορεί να έχουν αρκετά θολή όραση τόσο σε μακρινές, όσο και σε κοντινές αποστάσεις.
Αίτια υπερμετρωπίας
Η υπερμετρωπία μπορεί να οφείλεται σε μικρό προσθιοπίσθιο άξονα του ματιού ή σε μικρή διαθλαστική δύναμη του ματιού ή σε συνδυασμό και των δύο.
Στα πρώτα χρόνια της ζωής είναι φυσιολογικό να υπάρχει κάποιου βαθμού υπερμετρωπία, λόγω του μικρού μεγέθους του ματιού. Με τη πρόοδο όμως της ηλικίας και την ανάπτυξη του σώματος η υπερμετρωπία αυτή φυσιολογικά εξαλείφεται και οι ακτίνες του φωτός που εισέρχονται στο μάτι μας εστιάζονται ακριβώς πάνω στον αμφιβληστροειδή.
Υπάρχουν επίσης και θεωρίες που αναφέρουν ότι η υπερμετρωπία μπορεί να είναι κληρονομική, όπως και η μυωπία.
Συμπτώματα υπερμετρωπίας
Τα συμπτώματα της υπερμετρωπίας διαφέρουν ανάλογα με την ηλικία.
Στα παιδιά το εύρος προσαρμογής είναι μεγάλο και δεν παρατηρείται μείωση της όρασης, παρά μόνον όταν η υπερμετρωπία είναι πολύ υψηλή. Επειδή όμως υπάρχει άμεση σχέση προσαρμογής και σύγκλισης των ματιών (εγγύς αντανακλαστικό), η υπερμετρωπία είναι δυνατό να προδιαθέσει για συγκλίνοντα στραβισμό (προσαρμοστικό στραβισμό), καθιστώντας έτσι επιτακτική την ανάγκη για σχολαστική διερεύνηση κάθε διαθλαστικού προβλήματος από ειδικευμένο οφθαλμίατρο.
Στους νεαρούς ενήλικες η υπερμετρωπία εκδηλώνεται είτε με μείωση της κοντινής όρασης (πρόωρη πρεσβυωπία), είτε με συμπτώματα κόπωσης μετά από παρατεταμένη οπτική εργασία. Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να συνοδεύει πονοκέφαλος.
Σε μεγαλύτερα άτομα η μείωση της κοντινής όρασης είναι το πρωτεύον σύμπτωμα και επεκτείνεται προοδευτικά και στη μακρινή όραση.
Διάγνωση της υπερμετρωπίας
Η διάγνωση της υπερμετρωπίας μπορεί να γίνει στα πλαίσια του τακτικού οφθαλμολογικού ελέγχου. Αφού γίνει μέτρηση της οπτικής οξύτητας στον πίνακα με τους αριθμούς (οπτότυπο).
Στη συνέχεια, για να προσδιοριστεί το ποσό της υπερμετρωπίας ο οφθαλμίατρος ή οπτομέτρης θα πραγματοποιήσει τη διάθλαση. Σύμφωνα με αυτή την εξέταση θα τοποθετήσει μπροστά σας ένα ειδικό όργανο που ονομάζεται φορόπτερο. Το όργανο αυτό διαθέτει φακούς, τους οποίους ο γιατρός αλλάζει όσο σας ζητά να διαβάσετε ξανά τους αριθμούς στον τοίχο του εξεταστηρίου. Με αυτό τον τρόπο θα προσδιοριστεί η κατάλληλη συνταγή γυαλιών ή φακών επαφής.
Για την ακριβή διάγνωση της υπερμετρωπίας είναι απαραίτητη, ιδιαίτερα σε νεαρές ηλικίες, η κυκλοπληγία. Η κυκλοπληγία γίνεται αφού τοποθετηθούν ειδικές οφθαλμικές σταγόνες στα μάτια. Οι σταγόνες αυτές έχουν στόχο την αδρανοποίηση του μηχανισμού της προσαρμογής που υποκρύπτει την πραγματική υπερμετρωπία του ασθενούς. Έτσι με την κυκλοπληγία αποκαλύπτεται όλο το ποσό της υπερμετρωπίας.
Η αντιμετώπιση της υπερμετρωπίας εξαρτάται από την ηλικία του ασθενούς και από την παρουσία και το είδος των συμπτωμάτων.
Υπερμετρωπία και αστιγματισμός
Η υπερμετρωπία και ο αστιγματισμός μπορούν να συνυπάρχουν σαν διαθλαστικές ανωμαλίες σε κάποιον ασθενή. Ο αστιγματισμός είναι η διαθλαστική ανωμαλία που έχει να κάνει με τη σφαιρικότητα του ματιού. Σε ένα μάτι που έχει αστιγματισμό, οι ακτίνες του φωτός δε διαθλώνται σε ένα σημείο, αλλά σε μια μικρή περιοχή. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η όραση να είναι παραμορφωμένη. Ο ασθενής που εμφανίζει υπερμετρωπία και αστιγματισμό μπορεί να δυσκολεύεται στην ανάγνωση από πίνακα, στο γράψιμο και στο διάβασμα, καθώς τα γράμματα εμφανίζουν διάφορες παραμορφώσεις όπως είδωλα και άλω. Για τους μεγαλύτερους σε ηλικία ιδιαίτερα κουραστική είναι η νυχτερινή οδήγηση, όπου τα φώτα των απέναντι αυτοκινήτων εμφανίζουν ακτίνες.
Ο οφθαλμίατρος ή ο οπτομέτρης μπορούν αφού προσδιορίσουν τους βαθμούς της υπερμετρωπίας και του αστιγματισμού να σας δώσουν συνταγή γυαλιών ή φακών επαφής.
Για τη διόρθωση της υπερμετρωπίας και του αστιγματισμού μπορεί επίσης να πραγματοποιηθεί και laser, για το οποίο θα χρειαστεί να υποβληθείτε σε μια σειρά εξετάσεων και μετρήσεων.
Αντιμετώπιση υπερμετρωπίας
Η διόρθωση της υπερμετρωπίας μπορεί να γίνει με τη χρήση γυαλιών ή φακών επαφής. Οι διορθωτικοί φακοί σε κάθε περίπτωση έχουν τη δυνατότητα να αλλάζουν την κατεύθυνση του φωτός που εισέρχεται στο μάτι μας και να το εστιάζουν ακριβώς επάνω στον αμφιβληστροειδή και όχι πίσω από αυτόν.
Στα παιδιά η χρήση των γυαλιών για τη διόρθωση της υπερμετρωπίας μπορεί να γίνει με φειδώ. Ο οφθαλμίατρος θα κρίνει εάν και πόσες ώρες την ημέρα το παιδί θα φοράει τα γυαλιά του, αφού το εξετάσει προσεκτικά. Σίγουρα τα γυαλιά θα χρειαστούν στην περίπτωση που υπάρχει μεγάλη διαφορά βαθμών μεταξύ των δύο ματιών, αν το παιδί λόγω υπερμετρωπίας αναπτύσσει στραβισμό, ή αν βλέπει πολύ καλύτερα με αυτά.
Επίσης, η αντιμετώπιση της υπερμετρωπίας μπορεί να γίνει με laser (διαθλαστική χειρουργική), όπως θα δούμε παρακάτω, αλλά και με ένθεση ενδοφακών (τεχνητοί φακοί, οι οποίοι τοποθετούνται εντός των οφθαλμών).
Αντιμετώπιση της υπερμετρωπίας με μέθοδο laser
Η αντιμετώπιση της υπερμετρωπίας μπορεί επίσης να γίνει με laser. Δημοφιλείς μέθοδοι διόρθωσης της υπερμετρωπίας είναι η LASIK (Laser In Situ Keratosmileusis) και η PRK (Photorefractive Keratectomy). Σκοπός του laser υπερμετρωπίας είναι η σμίλευση-αλλαγή της καμπυλότητας του κερατοειδούς, έτσι ώστε οι ακτίνες του φωτός να εστιάζονται σωστά πάνω στον αμφιβληστροειδή. Η διόρθωση της υπερμετρωπίας με λέιζερ PRK και LASIK είναι πολύ ασφαλής, εξαιτίας της προόδου της τεχνολογίας και θα σας επιτρέψει να απαλλαγείτε από τα γυαλιά και τους φακούς επαφής σας.
Για να υποβληθείτε σε διαθλαστική χειρουργική θα πρέπει να υποβληθείτε σε μια σειρά απεικονιστικών εξετάσεων. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η τοπογραφία κερατοειδούς, η οποία προσδιορίζει την καμπυλότητα της πρόσθιας επιφάνειας του ματιού στην οποία θα γίνει το laser για τη διόρθωση της υπερμετρωπίας, αλλά και το πάχος το οποίο λαμβάνεται σοβαρά υπόψιν και παίζει ρόλο στο ποια μέθοδος είναι καταλληλότερη για εσάς.
Στη μέθοδο PRK το επιθήλιο (επιδερμίδα) του κερατοειδούς αφαιρείται και στη συνέχεια το laser σμιλεύει την επιφάνεια του κερατοειδή, αφαιρώντας ουσιαστικά την υπερμετρωπία. Με τη νέα μέθοδο transPRK, το λέιζερ δρα απευθείας πάνω στον κερατοειδή, παρέχοντας πολύ πιο γρήγορη επούλωση του ιστού, συγκριτικά με την κλασσική μέθοδο PRK.
Αντίστοιχα, στη μέθοδο LASIK θα χρειαστεί να δημιουργηθεί ένας κρημνός (flap) και κατόπιν να εφαρμοστεί το laser που αντιμετωπίζει την υπερμετρωπία. Τα τελευταία χρόνια με το Femto LASIK, η επέμβαση laser για την αντιμετώπιση της υπερμετρωπίας έχει γίνει ακόμη πιο ακριβής, έχει γρηγορότερη αποκατάσταση και είναι εντελώς ανώδυνη.
Η διόρθωση της υπερμετρωπίας με laser δε θεωρείται χειρουργείο, καθώς πραγματοποιείται σε εξωτερικό τμήμα ειδικά εξοπλισμένης οφθαλμολογικής κλινικής.
Πρόληψη υπερμετρωπίας
Η πρόληψη της υπερμετρωπίας μπορεί να γίνει με απλούς κανόνες εργονομίας. Είναι σημαντικό να προστατεύουμε τα μάτια μας από την ακτινοβολία που εκπέμπουν οι οθόνες των υπολογιστών ή των κινητών, χρησιμοποιώντας τα κατάλληλα φίλτρα στις οθόνες μας.
Επίσης όταν βρισκόμαστε μπροστά από την οθόνη του υπολογιστή ή διαβάζουμε χρειάζεται να κάνουμε ένα διάλειμμα για μερικά δευτερόλεπτα κάθε 15-20 λεπτά, κοιτώντας κάπου μακριά. Ιδανικό είναι να κοιτάμε έξω από ένα παράθυρο. Αυτό θα βοηθήσει στην αποσυμφόρηση του οπτικού συστήματος από τη συνεχή προσαρμογή.
Σε κάθε περίπτωση είναι σημαντικό να πραγματοποιείτε τακτικούς οφθαλμολογικούς ελέγχους 1 ή 2 φορές το χρόνο, σύμφωνα με τις υποδείξεις του γιατρού σας.