Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια είναι μια σημαντική επιπλοκή του διαβήτη, η οποία προκαλεί αλλαγές στα αγγεία του αμφιβληστροειδή στο βυθό του ματιού. Ο σακχαρώδης διαβήτης ελαττώνει την ικανότητα του οργανισμού να χρησιμοποιεί και να αποθηκεύει την γλυκόζη (σάκχαρο). Αυξημένα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, δίψα και διούρηση είναι τα χαρακτηριστικά της νόσου. Ο διαβήτης μπορεί να επηρεάσει και την όραση, προκαλώντας καταρράκτη, γλαύκωμα και κυρίως και πιο σημαντικό, αλλοιώσεις και καταστροφή στα αγγεία στο εσωτερικό του ματιού.
Τι συμβαίνει στη διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια;
Στη διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια τα κατεστραμμένα αγγεία ή χάνουν την στεγανότητά τους και δημιουργείται διαρροή αίματος και ορού στον αμφιβληστροειδή (οίδημα και αιμορραγίες), ή αποφράζονται και δημιουργείται ισχαιμία (έλλειψη οξυγόνου) στον ιστό που αιματώνουν, με αποτέλεσμα την νέκρωση του ιστού και τη δημιουργία νεοαγγείων, δηλαδή ανώμαλων θυσάνων με εύθραυστα αγγεία που εύκολα αιμορραγούν.
Ο κίνδυνος να αναπτυχθεί διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια αυξάνεται λογαριθμικά ανάλογα με τα χρόνια που ο ασθενής πάσχει από διαβήτη. Περίπου το 80% των διαβητικών που πάσχουν άνω της 15ετίας έχουν κάποια οφθαλμολογική εκδήλωση.
Η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια είναι ιδιαίτερα συχνή σε νέους ασθενείς που πάσχουν από νεανικό διαβήτη (τύπου 1) και που έχουν πρωτο-διαγνωστεί στην παιδική και εφηβική ηλικία.
Η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια είναι από τις κυριότερες αιτίες απώλειας της όρασης στον κόσμο και η διαβητικοί που δεν ελέγχουν το σάκχαρό τους διατρέχουν 25 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο για απώλεια οράσεως από τον γενικό πληθυσμό.
Παρόλα αυτά όμως, είναι αποδεδειγμένο ότι με την έγκαιρη διάγνωση και την σωστή αντιμετώπιση και, κυρίως, την σωστή συνεργασία ασθενούς – διαβητολόγου – οφθαλμιάτρου, μόνο ένα πολύ μικρό ποσοστό των ασθενών από εκείνους που αναπτύσσουν διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια παθαίνουν σοβαρές επιπλοκές της οράσεως.
Τύποι Διαβητικής Αμφιβληστροειδοπάθειας
Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια υποστρώματος (Background):
Είναι το πρώτο (πρώιμο) στάδιο της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας. Σε αυτό το στάδιο κάποια από τα λεπτά αγγεία του αμφιβληστροειδή λεπταίνουν ή βουλώνουν, ενώ κάποια άλλα διαστέλλονται τοπικά (ανευρύσματα). Από αυτά τα παθολογικά αγγεία διαρρέει αίμα και ορός, προκαλώντας οίδημα στον αμφιβληστροειδή και συλλογές (εξιδρώματα).
Η όραση συνήθως δεν επηρεάζεται. Αν δε ρυθμιστεί το σάκχαρο στο αίμα μπορεί να οδηγήσει στα επόμενα πιο επικίνδυνα στάδια και γι’ αυτό το λόγο πρέπει να αντιμετωπίζεται με σοβαρότητα. Σε μερικές περιπτώσεις το οίδημα συγκεντρώνεται στην κεντρική περιοχή του αμφιβληστροειδή (την περιοχή της ωχράς)- κεντρική όραση. Αυτό ονομάζεται διαβητικό οίδημα της ωχράς και αν αναπτυχθεί μπορεί να επηρεάσει την όραση.
Παραγωγική διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια:
Πρόκειται για το επόμενο στάδιο της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας, όπου αναπτύσσονται νέα ανώμαλα και εύθραυστα αγγεία στην επιφάνεια του αμφιβληστροειδή ή του οπτικού νεύρου. Αυτά τα αγγεία που ονομάζονται νεοαγγείωση είναι πολύ εύθραυστα, σπάνε εύκολα και αιμορραγούν στο υαλώδες (το ζελέ του ματιού) με αποτέλεσμα θάμπωμα της όρασης.
Οι αιμορραγίες αυτές μπορεί να οδηγήσουν σε ανάπτυξη ουλώδους ιστού που έλκει και ξεκολλάει τον αμφιβληστροειδή (ΑΠΟΚΟΛΛΗΣΗ ΑΜΦΙΒΛΗΣΤΡΟΕΙΔΟΥΣ). Επίσης, νεοαγγείωση μπορεί να συμβεί και στην ίριδα του ματιού το οποίο να οδηγήσει σε αύξηση της πίεσης του ματιού (ΝΕΟΑΓΓΕΙΑΚΟ ΓΛΑΥΚΩΜΑ).
Η παραγωγική αμφιβληστροειδοπάθεια είναι η πιο σοβαρή επιπλοκή της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας και συμβαίνει στο 20% των διαβητικών απειλώντας σοβαρά την όρασή τους.
Διάγνωση διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας
Συχνή, λεπτομερής οφθαλμολογική εξέταση είναι η καλύτερη προστασία ενάντια στις επιπλοκές της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας.
Σοβαρές μορφές αμφιβληστροειδοπάθειας μπορεί να υπάρχουν χωρίς καθόλου συμπτώματα και να οδηγήσουν αφ’ ενός σε σοβαρή πτώση της οράσεως. Για το λόγο αυτό άνθρωποι με διαβήτη πρέπει να είναι ενήμεροι για τους κινδύνους ανάπτυξης οφθαλμολογικών προβλημάτων και πρέπει να εξετάζουν τα μάτια τους συχνά.
Η οφθαλμολογική εξέταση είναι εύκολη για τον ασθενή και περιλαμβάνει εξέταση του προσθίου μέρους του ματιού, διαστολή της κόρης με σταγόνες και βυθοσκόπηση, όπου εξετάζεται ο αμφιβληστροειδής, στον οποίο παρουσιάζονται και τα περισσότερα προβλήματα του διαβήτη. Εάν παρατηρηθούν τα σημεία της διαβητική αμφιβληστροειδοπάθειας τότε, συνήθως, είναι απαραίτητη η εκτέλεση μιας ειδικής εξέτασης που ονομάζεται φλουοροαγγειογραφία βυθού. Σε αυτή την εξέταση λαμβάνονται ειδικές φωτογραφίες του βυθού του ματιού αφού πρώτα έχει χορηγηθεί μέσω του αίματος ειδική χρωστική ουσία που χρωματίζει τα φυσιολογικά και τα ανώμαλα αγγεία. Από αυτή την εξέταση προκύπτουν πολύτιμα συμπεράσματα για το αγγειακό δίκτυο του βυθού του αμφιβληστροειδούς του ασθενή.
Θεραπεία διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας
Όταν διαγνωστεί διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια και αφού ο γιατρός αξιολογήσει την ηλικία του ασθενή, το γενικότερο ιατρικό ιστορικό του, τον τρόπο ζωής του και το βαθμό καταστροφής των αγγείων αποφασίζει πια είναι η καλύτερη θεραπεία για τον συγκεκριμένο ασθενή. Σε μερικές περιπτώσεις η θεραπεία δεν είναι απαραίτητη, σε άλλες πάλι χρειάζεται επειγόντως θεραπεία για να περιοριστεί η βλάβη και εάν είναι δυνατόν να βελτιωθεί η όραση του.
Laser
Η πιο σημαντική θεραπεία για την διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια είναι το Argon laser. Με τη θεραπεία αυτή στεγανοποιούνται τα κατεστραμμένα αγγεία για να πάψουν οι διαρροές. Κατά την επέμβαση αυτή μια ακτίνα φωτός laser εστιάζεται στο κατεστραμμένο μέρος του αμφιβληστροειδή, μικρές ριπές του laser στεγανοποιούνται όλα τα κατεστραμμένα αγγεία και μειώνουν το οίδημα της ωχράς. Σε κάποιες άλλες περιπτώσεις όταν υπάρχουν εκτεταμένες περιοχές ισχαιμίας τότε το laser εφαρμόζεται σε ευρύτερες περιοχές για να αποφευχθεί η ανάπτυξη των νεοαγγείων. Οι επεμβάσεις laser δεν χρειάζονται χειρουργείο, ούτε θεωρούνται χειρουργικές επεμβάσεις. Μπορούν να πραγματοποιηθούν σε εξωτερικό ιατρείο, δεν πονάνε και η ανάκαμψη του ματιού είναι σε μερικές ώρες.
Άλλες θεραπείες
Εάν η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια είναι πολύ προχωρημένη ή σε περιπτώσεις που υπάρχουν αιμορραγίες του υαλώδους, εκτεταμένες περιοχές νεοαγγείωσης, αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς, τότε χρειάζονται πιο επεμβατικές θεραπείες όπως η κρυοθεραπεία του αμφιβληστροειδή, υαλοειδεκτομή κτλ. Αυτές είναι ενδοφθάλμιες επεμβάσεις, χρειάζονται νοσοκομείο και οφθαλμολογικό χειρουργείο, γίνονται με τοπική ή γενική αναισθησία και η ανάκαμψη του ασθενή παίρνει αρκετές μέρες ή εβδομάδες.
Πως μπορεί να αποφευχθεί η απώλεια της όρασης στη διαβητική αμφιβληστροπάθεια;
Η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία για τη διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια δεδομένου ότι η πάθηση δεν παρουσιάζει συμπτώματα. Ασθενείς με διαβήτη πρέπει να επισκέπτονται τον οφθαλμίατρο τουλάχιστον μια φορά το χρόνο και ακόμα πιο συχνά όταν έχει ήδη διαγνωστεί διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια. Στις περισσότερες περιπτώσεις ο οφθαλμίατρος εφαρμόζει θεραπεία πριν ακόμα επηρεαστεί η όραση.