Η κυριότερη αιτία δυσαρεστημένων ασθενών μετά από επέμβαση καταρράκτη δεν είναι η μειωμένη όραση, η αίσθηση πίεσης ή ο πόνος. Το συχνότερο φαινόμενο που αντιμετωπίζουν οι ασθενείς είναι ο χρόνιος ήπιος ερεθισμός, το τσούξιμο, η φαγούρα και το κοκκίνισμα των ματιών!
Περίπου το 18% των ασθενών παρουσιάζουν τα παραπάνω συμπτώματα. Επίσης το εντυπωσιακό είναι ότι το 95% των ασθενών που παρουσιάζουν αυτά τα συμπτώματα είναι γυναίκες!
Είναι φυσιολογικό επομένως οι ασθενείς αυτοί να είναι απογοητευμένοι, αγχωμένοι και καχύποπτοι. Είναι μια κατάσταση που θέλει υπομονή, δεν περνάει εύκολα και πολλές φορές βλέπουμε ασθενείς που δεν επιθυμούν να χειρουργήσουν το δεύτερό τους μάτι.
Πρόσφατα περιστατικά δακρύρροιας που προσήλθαν στο ιατρείο
- Γυναίκα ασθενής 67 ετών, βρίσκεται στον 1ο μετεγχειρητικό μήνα από την επέμβαση.Τα 2 μάτια παραμένουν κόκκινα, «υγρά» και με έντονη φαγούρα.
- Άνδρας ασθενής 81 ετών, με έντονη δακρύρροια 1 χρόνο μετά την επέμβαση, παρουσιάζει ανοιχτές τις αποχετεύσεις δακρύων και εμφανή χαλάρωση βλεφάρων.
- Γυναίκα ασθενής 72 ετών, στους 2 μήνες μετά την επέμβαση παρουσιάζει έντονη δακρύρροια και σπαστικότητα τω βλεφάρων.
Γυναίκα ασθενής 87 ετών, παρουσιάζει δακρύρροια ακόμη και 2 χρόνια μετά την επέμβαση.
Ποιές είναι οι πιθανές αιτίες δακρύρροιας μετά από επέμβαση καταρράκτη;
Πιθανές αιτίες μπορεί να είναι η προϋπάρχουσα ξηροφθαλμία, η οποία μπορεί να επιδεινώνεται με την επέμβαση. Επίσης προβλήματα στα βλέφαρα και βλεφαρίτιδα (φλεγμονή), η οποία επίσης μπορεί να επιδεινωθεί. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και στην περίπτωση που το άτομο είναι αλλεργικό.
Το φαινόμενο της φωτοτοξικής κερατίτιδας, η μειωμένη συχνότητα βλεφαρισμών (ιδιαίτερα όταν χρησιμοποιούμε υπολογιστή ή tablet), τυχόν τραυματισμός της οφθαλμικής επιφάνειας και ο ερεθισμός από τη σπαστικότητα βλεφάρων μπορεί επίσης να επιφέρουν δακρύρροια μετά από επέμβαση καταρράκτη.
Χαλάρωση βλεφάρων
Βλεφαρίτιδα σε έξαρση
Σημαντικό είναι να κατανοήσουμε ότι ένα μάτι που δακρύζει σημαίνει ότι είναι ξηρό!
Ο οφθαλμίατρος μπορεί με διάφορους τρόπους να διαπιστώσει την αστάθεια της δακρυϊκής στιβάδας με διάφορες τεχνικές και τεστ (όπως ποιοτική εκτίμηση με tear break up time και ποσοτική εκτίμηση με schirmer τεστ).
Τι συμβαίνει στη δακρυϊκή στιβάδα μετά την επέμβαση καταρράκτη ή διαθλαστικής χειρουργικής;
Μετά από επεμβάσεις όπως ο καταρράκτης και laser για μυωπία η δακρυϊκή στιβάδα διαταράσσεται. Η αστάθεια δημιουργείται λόγω αποδιοργάνωσης της λιπιδικής στιβάδας και απώλειας κυττάρων της περιοχής (κύτταρα goblet).
Η αστάθεια ωστόσο μπορεί να προκύψει και από τραύμα του επιθηλίου (πρόσθιας επιφάνειας κερατοειδούς), λόγω φλεγμονής, ή λόγω καταστροφής των νεύρων που βρίσκονται σε βαθύτερες στιβάδες του κερατοειδούς και βεβαίως λόγω μειωμένης συχνότητας βλεφαρισμών.
Ιδιαίτερα στην επέμβαση καταρράκτη ο χειρουργός οφθαλμίατρος λόγω των τομών που δημιουργεί κροταφικά για να χειριστεί τα εργαλεία του μέσα στο μάτι προκαλεί μια υπαισθησία, η οποία μπορεί να διαρκεί 2 εβδομάδες. Συνήθως η κατάσταση αυτή συνυπάρχει και με με πτώση της ποιότητας των δακρύων. Υπάρχουν δημοσιευμένες μελέτες στη βιβλιογραφία που αναφέρουν ότι ξηροφθαλμία μπορεί να προκληθεί ή να επιδεινωθεί μετά την επέμβαση καταρράκτη και τις τομές που δημιουργούνται. 1,2 Αυτό που είναι σημαντικό να αναφερθεί και επισημαίνεται από τις μελέτες, είναι ότι η ξηροφθαλμία μετά από επέμβαση καταρράκτη δεν αφορά μόνο άτομα τα οποία ήδη έχουν τα ανάλογα συμπτώματα πριν το χειρουργείο, αλλά και ασθενείς οι οποίοι αντιμετωπίζουν τις ενοχλήσεις μετά την επέμβαση για πρώτη φορά.
Δακρύρροια
Η χρήση των κολλυρίων που δίνονται μετεγχειρητικά της επέμβασης καταρράκτη μπορεί να επιδεινώσει την ξηρότητα των ματιών. 3 Οι σταγόνες αυτές θα πρέπει να χρησιμοποιούνται πάντα σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού και να συνοδεύονται από χρήση τεχνητών δακρύων.
Τρόποι προφύλαξης της ξηρότητας των ματιών προεγχειρητικώς
Είναι σημαντικό να ελέγχουμε και να αντιμετωπίζουμε τυχόν προβλήματα της πρόσθιας οφθαλμικής επιφάνειας (πχ. βλεφαρίτιδας) και απόφραξης των δακρυϊκών οδών. Ο χειρουργός οφθαλμίατρος θα πρέπει επίσης να αντιμετωπίζει ανωμαλίες που μπορεί να υπάρχουν στα βλέφαρα και να χρησιμοποιεί λιγότερο τοξικά κολλύρια.
Τρόποι προφύλαξης της ξηρότητας των ματιών διεγχειρητικώς
Κατά τη διάρκεια του χειρουργείου συνιστάται η χρήση του κολλυρίου Betadine με φειδώ. Η επέμβαση καλό είναι να ολοκληρώνεται σε σύντομο χρονικό διάστημα. Προσοχή επίσης απαιτείται με τη χρήση του φωτισμού του μικροσκοπίου, καθώς και στο σημείο που θα γίνουν οι τομές στο μάτι, προκειμένου να χρησιμοποιηθούν τα εργαλεία της επέμβασης.
Τρόποι αντιμετώπισης της ξηρότητας των ματιών μετεγχειρητικώς
Σημαντικό είναι μετεγχειρητικά να αποφεύγονται τα κολλύρια που είναι σε μορφή εναιωρήματος. Οι ασθενείς μπορούν να αλλάζουν τύπο κολλυρίου αν κάποιο τους δημιουργεί ερεθισμό. Συνιστάται επίσης η υγιεινή των βλεφάρων με κατάλληλα προϊόντα για αποφυγή τοπικών φλεγμονών και η χρήση τεχνητών δακρύων χωρίς συντηρητικά.
Στην περίπτωση ωστόσο επίμονων συμπτωμάτων οι ασθενείς μπορούν να χρησιμοποιούν αντιισταμινικά κολλύρια ή κολλύρια ήπιας κορτιζόνης για το σπάσιμο του φαύλου κύκλου. Τέλος τα συμπληρώματα διατροφής και η υπομονή είναι χρήσιμοι αρωγή στην αντιμετώπιση της ξηροφθαλμίας.
Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι η ξηρότητα των ματιών είτε προϋπάρχουσα, είτε μετά από επέμβαση, αποτελεί ένα αρκετά σοβαρό πρόβλημα, το οποίο μπορεί να πάρει καιρό μέχρι να βελτιωθεί. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να το υποτιμάμε, αντίθετα πρέπει να ενημερώνουμε τους ασθενείς και να το αντιμετωπίζουμε επιμελώς σε προεγχειρητικό στάδιο. Είναι σημαντική η αποφυγή κατάχρησης κολλυρίων και η χρήση ατραυματικών καινούργιων τεχνικών προκειμένου να μην αντιμετωπίζουν οι ασθενείς μετεγχειρητικά τέτοιου είδους ενοχλήσεις. Δέουσας σημασίας είναι η ενυδάτωση και η υπομονή του ασθενούς, αλλά και των γύρων του!