Όταν γυαλιά, φακοί επαφής ή ενδοφθάλμιοι φακοί δεν μπορούν να προσφέρουν καθαρή όραση, τότε ο ασθενής λέγεται ότι έχει χαμηλή όραση. Αυτή η κατάσταση δεν πρέπει να συγχέεται με την τύφλωση. Οι άνθρωποι αυτοί έχουν ακόμα χρήσιμη όραση η οποία πιθανώς να μπορεί να βελτιωθεί περαιτέρω με κάποια βοηθήματα.
Η πτώση της όρασης μπορεί να είναι ήπια ή εκτεταμένη αλλά και στις δύο περιπτώσεις μπορεί η οπτική οξύτητα να μην εκπληρώνει τις ανάγκες του κάθε ανθρώπου. Η βελτίωση της οράσεως με βοηθήματα συνήθως επιχειρείται αφού ο χειρούργος οφθαλμίατρος έχει ολοκληρώσει την χειρουργική ή φαρμακευτική αγωγή ή έχει αποφανθεί ότι τέτοιες διαδικασίες δεν είναι απαραίτητες.
Τι μπορεί να προκαλέσει χαμηλή όραση;
Αν και τις πιο πολλές φορές η χαμηλή όραση είναι πρόβλημα των ηλικιωμένων, άνθρωποι όλων των ηλικιών μπορεί να παρουσιάσουν ανάλογα προβλήματα. Η χαμηλή όραση μπορεί να προκληθεί από προβλήματα στην εγκυμοσύνη, κληρονομικές αρρώστιες, τραύματα, διαβήτη, γλαύκωμα, καταρράκτη και ηλικιακές εκφυλίσεις. Η πιο συχνή αιτία είναι η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κατά την οποία υπάρχουν εκφυλιστικές αλλοιώσεις στον αμφιβληστροειδή και ιδιαίτερα στο κεντρικό του σημείο που ονομάζεται ωχρά. Η πτώση της οράσεως στην εκφύλιση της ωχράς περιορίζεται στη κεντρική όραση και – ευτυχώς – δεν προκαλεί τύφλωση γιατί η περιφερειακή όραση δεν επηρεάζεται καθόλου.
Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι χαμηλής οράσεως;
Ναι. Αν και η ελάττωση της κεντρικής οράσεως είναι η πιο συχνή, η χαμηλή όραση μπορεί, επίσης, να είναι αποτέλεσμα ελάττωσης της περιφερειακής οράσεως, ελάττωσης ή απώλειας της αντίληψης των χρωμάτων ή αδυναμίας του ματιού να αυτορυθμιστεί σε διάφορα επίπεδα φωτός, στο θάμπωμα ή στο κοντράστ.
Διαφορετικοί τύποι χαμηλής οράσεως χρειάζονται και διαφορετικό τρόπο αντιμετώπισης. Για παράδειγμα άνθρωποι που γεννήθηκαν με χαμηλή όραση έχουν διαφορετικές ανάγκες από αυτούς που ανέπτυξαν χαμηλή όραση αργότερα στη ζωή τους.
Τι είναι τα βοηθήματα χαμηλής οράσεως;
Βοήθημα χαμηλής οράσεως είναι μια συσκευή που βελτιώνει την όραση. Δεν υπάρχει μία μόνο συσκευή η οποία ως δια μαγείας αποκαθιστά την φυσιολογική όραση σε όλες τις περιπτώσεις. Για παράδειγμα μπορεί να χρειαστούν διαφορετικές συσκευές για διαφορετικούς σκοπούς. Αν είναι δυνατό, θα ήταν καλό να αξιολογηθεί αν μία συσκευή είναι χρήσιμη για το άτομο και τις ανάγκες του πριν αγοραστεί.
Τα βοηθήματα χαμηλής οράσεως εκπίπτουν σε δύο γενικές κατηγορίες. Οπτικά και μη οπτικά βοηθήματα.
Οπτικά βοηθήματα χαμηλής οράσεως
Οπτικά βοηθήματα χαμηλής οράσεως χρησιμοποιούν φακούς ή συνδυασμό φακών για να βελτιώσουν τη μεγέθυνση της εικόνας. Δεν πρέπει να συγχέονται με τα κλασικά γυαλιά. Οι βασικοί τύποι οπτικών βοηθημάτων είναι: τα μεγεθυντικά γυαλιά, οι μεγεθυντικοί φακοί χειρός, οι σταθεροί μεγεθυντικοί φακοί, τα τηλεσκόπια και τα κλειστά κυκλώματα τηλεόρασης (CCTV).
Τα μεγεθυντικά γυαλιά είναι δυνατότερα από τα φυσιολογικά γυαλιά. Για να βοηθήσουν πρέπει το υλικό που θέλει κάποιος να δει να βρίσκεται πάρα πολύ κοντά ειδάλλως η εικόνα θα φαίνεται θολά. Αυτή η θέση (η πολύ κοντινή απόσταση που πρέπει να κρατάει κανείς από αυτό που θέλει να δει) μπορεί να φαίνεται λίγο περίεργη στην αρχή αλλά αυτή η κατάσταση μπορεί να ξεπεραστεί με κάποια προσπάθεια. Αυτού του είδους τα βοηθήματα είναι καλά για κοντινή εργασία αφού αφήνει ελεύθερα και τα δύο χέρια για να κρατάει σε κοντινή απόσταση αυτό που θέλει να δει ή να διαβάσει κάποιος.
Μεγεθυντικοί φακοί χειρός είναι γνωστοί στους περισσότερους ανθρώπους. Επιτρέπουν με το ένα χέρι να κρατιέται το κείμενο ή η εικόνα και με το άλλο ο φακός και να βλέπουν σε μία φυσιολογική απόσταση. Ένας καλός μεγεθυντικός φακός μπορεί να δουλέψει ικανοποιητικά για ορισμένους ανθρώπους.
Σταθεροί μεγεθυντικοί φακοί είναι αυτοί οι οποίοι τοποθετούνται πάνω στο κείμενο και χρησιμοποιούνται σαν γυαλιά κοντινής οράσεως. Μερικές από αυτές τις συσκευές διαθέτουν και δικό τους ενσωματωμένο δυνατό φως.
Τηλεσκόπια. Τα τηλεσκόπια χρησιμοποιούνται για μεγέθυνση εξ’ αποστάσεως. Μπορεί να κρατούνται με το χέρι για να μακρινή όραση ή να τοποθετούνται πάνω σε γυαλιά.
Tα κλειστά κυκλώματα τηλεόρασης μπορούν να μεγεθύνουν ένα κείμενο μέσα από οθόνη τηλεόρασης. Έχουν το πλεονέκτημα της ρυθμιζόμενης μεγέθυνσης και κοντράστ. Ένα κλειστό κύκλωμα είναι πολλές φορές ευκολότερο στη χρήση και δεν κουράζει τόσο πολύ όσο οι άλλες συσκευές.
Μη οπτικά βοηθήματα χαμηλής όρασης
Στις μη οπτικές συσκευές περιλαμβάνονται βιβλία, εφημερίδες και περιοδικά με μεγάλα γράμματα, μεγάλα τραπουλόχαρτα, τηλέφωνα με μεγάλους αριθμούς καθώς και ρολόγια χειρός με μεγάλα νούμερα.
Ηχητικές συσκευές όπως μηχανές, ξυπνητήρια, computer κτλ ακόμα και συσκευές που σαρώνουν ένα κείμενο και στη συνέχεια το διαβάζουν δυνατά, είναι επίσης διαθέσιμες.
Η απλούστερη μη οπτική μηχανή είναι να πλησιάσει ο ασθενής όσο πιο κοντά μπορεί στο αντικείμενο που θέλει να δει. Κρατώντας αυτό που θέλει να δει πολύ κοντά στα μάτια του ή καθήμενος μέχρι και μισό μέτρο από την τηλεόραση δε θα προκαλέσει βλάβη στα μάτια, όπως υπάρχει η ευρύτερη λαϊκή αντίληψη.
Είναι το φως απαραίτητο για ανθρώπους με προβλήματα χαμηλής οράσεως;
Ο σωστός φωτισμός είναι όσο σημαντικό είναι κι ένα βοήθημα χαμηλής οράσεως. Ακόμα και χωρίς προβλήματα οράσεως ένας 60χρονος άνθρωπος φυσιολογικά χρειάζεται δύο φορές την φωτεινότητα που χρειάζεται ένας 20χρονος για να πραγματοποιήσει το ανάλογο έργο.
Να θυμάστε να τοποθετείται το φως κοντά στο κείμενο διαβάσματος για μεγαλύτερη ορατότητα. Φώτα δυνατής εντάσεως με ρυθμιζόμενους βραχίονες είναι πολύ καλά σε αυτές τις περιπτώσεις.