Η πρεσβυωπία αποτελεί τη συχνότερη οπτική διαταραχή. Σήμερα , με την αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης, πολλοί άνθρωποι θα περάσουν πάνω από το ήμισυ της ζωής τους όντες πρεσβύωπες, εφόσον η φυσιολογική λειτουργία έχει χαθεί. Η εξάρτηση από τα γυαλιά για το διάβασμα και τα διπλοεστιακά έχει γίνει το ενδεικτικό σημείο της μέσης ηλικίας και ελάχιστοι άνθρωποι είναι ικανοποιημένοι με αυτή την εξάρτηση.
Οι πολυεστιακοί ενδοφακοί αντιπροσωπεύουν την πρώτη εγκεκριμένη, χειρουργική μέθοδο για την αποκατάσταση της στερεοσκοπικής πολυεστιακής όρασης..
Τρία γενικά μοντέλα χαρακτηρίζουν τους σύγχρονους ΠΦ: τα διαθλαστικά μοντέλα, τα περιθλαστικά μοντέλα και τα περιθλαστικά μοντέλα με αποδισμό. Επιπροσθέτως υπάρχουν και οι λεγόμενοι ¨προσαρμοστικοί ¨ ενδοφακοί που αν και στηρίζονται σε διαφορετική αρχή λειτουργίας διορθώνουν και αυτοί την πρεσβυωπία.
Διαθλαστικοί Πολυεστιακοί Ενδοφακοί
Οι φακοί αυτοί βασίζονται στην ίδια αρχή λειτουργίας με τα πολυεστιακά γυαλιά, δηλαδή εναλλασσόμενες οπτικές ζώνες διαφορετικής ισχύος (κοντά και μακριά) με τη μορφή ομόκεντρων δακτυλίων. Υπάρχουν πολλοί τέτοιοι ενδοφακοί στο εμπόριο, από πολλές εταιρίες, και υπάρχει μία διεθνής εμπειρία άνω των 15 ετών. Προσφέρουν ικανοποιητική μακρινή (κυρίως) και κοντινή όραση (δευτερευόντως). Παρ’όλα αυτά πολλοί οφθαλμίατροι παραμένουν επιφυλακτικοί απέναντι στους πολυεστιακούς ενδοφακούς, κυρίως λόγω κάποιων οπτικών ‘’παρενεργειών’’ που έχουν και σχετίζονται κυρίως με τη βραδινή όραση (φωτεινοί κύκλοι –άλω- ή ακτίνες γύρω από φωτεινές πηγές, όπως τα απέναντι φώτα των αυτοκινήτων) και μία μικρή πτώση της ποιότητας (όχι της ποσότητας) της οράσεως ιδιαιτέρως στο contrast. Παρ’όλα αυτά αρκετές μελέτες που έχουν γίνει σε πολλά κέντρα στο εξωτερικό δεν έδειξαν ιδιαίτερες διάφορες στην ποιότητα της οράσεως μεταξύ μονοεστιακών και πολυεστιακών ενδοφακων, τα δε βραδινά οπτικά φαινόμενα κατά γενική ομολογία μετριάζονται ή υποχωρούν τελείως μετά την πάροδο 6 μηνών.
Περιθλαστικοί Πολυεστιακοί Ενδοφακοί
Αυτοί οι ενδοφακοί στηρίζονται σε μία διαφορετική (από τους πολυεστιακούς φακούς) τεχνολογία όπου η φωτεινή ενέργεια μέσω των περιθλαστικών δακτυλίων μοιράζεται ταυτοχρόνως και στη μακρινή και στην κοντινή όραση. Και επειδή οι περιθλαστικοί ενδοφακοί παρέχουν πολυεστιακότητα μέσω όλων των τμημάτων των οπτικών ζωνών, υπάρχει λιγότερη εξάρτηση από το μέγεθος της κόρης (ημέρα-νύχτα) ή την εκκέντρωση (καλό κεντράρισμα του φακού μέσα στο μάτι) σε σχέση με τους πολυεστιακούς.
Περιθλαστικοί ‘’Αποδητικοί’’ Πολυεστιακοί Ενδοφακοί
Αυτοί οι ενδοφακοί πέρα από την περιθλαστικότητα χρησιμοποιούν και την ‘’αποδητική’’ τεχνολογία, όπου υπάρχει η δυνατότητα κάθε οπτική ζώνη να διανέμει την οπτική ενέργεια σε διαφορετική αναλογία ανάλογα με το μέγεθος της κόρης (δηλαδή ημέρα-νύχτα). Έτσι το φως μοιράζεται 50-50% με μικρή κόρη (ημέρα) ενώ μοιράζεται 90-10% (πιο πολύ μακριά) σε μεγάλη κόρη (νύχτα) που είναι μικρή η ανάγκη για κοντινή όραση.
Οι φακοί αυτοί εφαρμόζονται στην κλινική πράξη τα τελευταία 5 χρόνια και παρουσιάζουν συγκριτικά πλεονεκτήματα σχετικά με τους διαθλαστικούς ή απλά περιθλαστικούς ενδοφακούς, κυρίως λόγω των ελάχιστων προβλημάτων βραδινής οράσεως και της καλύτερης ποιότητας οράσεως που παρέχουν.
Προσαρμοστικοί Ενδοφακοί
Οι ενδοφακοί αυτοί προσπαθούν να μιμηθούν τη φυσική λειτουργία του φακού του ματιού, όπου σύμφωνα με τη θεωρία του Helmholtz μετακινείται μπρος-πίσω κατά την κοντινή όραση. Έτσι οι φακοί αυτοί έχουν τέτοια τεχνολογία (εύκαμπτα ποδαράκια) που μετακινούνται μπρος πίσω μέσα στο μάτι. Κύριο πλεονέκτημα των φακών αυτών είναι η εξαιρετικής ποιότητας όραση που έχουν (χωρίς βραδινά ή άλλα προβλήματα) και ως μειονέκτημα το γεγονός ότι δεν διορθώνουν παρά τη μισή περίπου πρεσβυωπία άρα ο ασθενής πάλι χρειάζεται γυαλιά (αν και μικρότερης δύναμης) για να δει λεπτομέρειες.
Συμβουλευτική Ασθενών
Aπαιτείται προσεκτική συμβουλευτική. Οι υποψήφιοι με καταρράκτη πληροφορούνται ότι εάν αποφασίσουν να προχωρήσουν σε αυτή την επέμβαση θα βιώσουν ένα νέο οπτικό σύστημα. Κατά τη διάρκεια των πρώτων εβδομάδων ή μηνών, ο εγκέφαλός τους θα μάθει να χρησιμοποιεί τη νέα είσοδο οπτικών πληροφοριών και έτσι θα πρέπει να μάθουν να αγνοούν κάποια οπτικά σφάλματα, όπως είναι οι άλω γύρω από τα φώτα στη νύχτα. Οι ασθενείς αναμένεται να παρουσιάσουν δυσκολίες αρχικά με την κοντινή όραση, ιδιαίτερα με τα μικρά, σκουρόχρωμα γράμματα σε λευκές, γυαλιστερές επιφάνειες. Μερικές φωτεινές καταστάσεις, όπως είναι φθορίζοντες φωτισμοί, θα καθιστούν την κοντινή όραση πιο δύσκολη. Αρχικά, μερικοί ασθενείς μπορεί να βασίζονται στα γυαλιά του διαβάσματος για ορισμένα καθήκοντα. Ωστόσο, μετά από μερικές εβδομάδες, θα τα χρειάζονται λιγότερο συχνά, ανάλογα με τον ρυθμό της οπτικής φλοιώδους προσαρμογής.
Συμπέρασμα
Η ικανοποίηση των ασθενών με ένα πολυεστιακό ή έναν προσαρμοστικό φακό είναι πιο πιθανή όταν πληρούνται οι παρακάτω συνθήκες:
- Ο χειρούργος και το κλινικό προσωπικό ακολουθούν κάποια κριτήρια επιλογής και αποκλεισμού των ασθενών για τη διαδικασία της επιλογής ασθενών(σχετικά νέοι ασθενείς με ευχάριστη προσωπικότητα).
- Λειτουργικά συστήματα παρακολουθούν και βελτιώνουν την ακρίβεια στον υπολογισμό του ενδοφακού.
- Οι χειρούργοι εκμεταλλεύονται την τελευταία λέξη της τεχνολογίας και τις τεχνικές στην εξαγωγή του καταρράκτη.
- Όλες οι διαδικασίες σχεδιάζονται προκειμένου να μειωθεί ο ανεπιθύμητος αστιγματισμός.
- Οι ασθενείς αντιλαμβάνονται ότι, όπως και με κάθε νέο οπτικό σύστημα, η διαδικασία της προσαρμογής του οπτικού φλοιού του εγκεφάλου είναι απαραίτητη, πριν επιτευχθούν τα βέλτιστα αποτελέσματα.
Υπάρχει κάθε λόγος να πιστεύουμε ότι η απαίτηση των ασθενών για πολυεστιακή και προσαρμοστική διόρθωση (και εξάλειψη της πρεσβυωπίας) θα συνεχίσει να αυξάνεται, ιδιαίτερα στον στίβο της προαιρετικής διαθλαστικής χειρουργικής. Επιπροσθέτως, νέα σχέδια φακών θα επεκτείνουν αυτή την εναλλακτική οπτικής αποκατάστασης.
