Ο αποκλεισμός είναι μια τεχνική που χρησιμοποιείται για την θεραπεία της αμβλυωπίας (τεμπέλικο μάτι). Κλείνεται το «καλό» μάτι για να μπορέσει το λεγόμενο «τεμπέλικο» μάτι να αναπτύξει καλή όραση. Η αμβλυωπία μπορεί να οφείλεται σε ανισομετρωπία (μεγάλες διαθλαστικές διαφορές μεταξύ των οφθαλμών), στον στραβισμό ή σε συγγενείς παθήσεις του οφθαλμού (καταρράκτη κτλ).
Πότε πρέπει να εφαρμοστεί η θεραπεία;
Ο αποκλεισμός του ματιού, για να έχει καλύτερα και συντομότερα αποτελέσματα, πρέπει να εφαρμοστεί το συντομότερο δυνατό. Όταν πρωτο-εφαρμοστεί στο μάτι του παιδιού καλό είναι να του εξηγήσουμε τους λόγους που γίνεται και ίσως βοηθήσει να κάνουμε το ίδιο και σε ένα παιχνίδι του (πχ σε μία κούκλα). Εάν το παιδί πηγαίνει σχολείο ή νήπιο, εξηγήστε και στη δασκάλα τη διαδικασία της θεραπείας ώστε να ενθαρρύνει το παιδί στις καθημερινές του δραστηριότητες και να το βοηθάει όπου συναντά δυσκολία.
Πόσο καιρό θα χρειαστεί το παιδί να έχει αποκλεισμένο το μάτι του;
Αυτό ποικίλει από παιδί σε παιδί. Ένας βασικός κανόνας λέει πως όσο πιο μικρό είναι το παιδί και όσο λιγότερος καιρός είναι που έχει παρουσιαστεί το τεμπέλικο μάτι, τόσο λιγότερο χρειάζεται να μείνει κλειστό το μάτι. Στα μικρά παιδιά η όραση μπορεί να αλλάξει ραγδαία. Σε μερικές περιπτώσεις η όραση στο «καλό» (αποκλεισμένο) μάτι μειώνεται όταν ελευθερωθεί, αλλά συνήθως επανέρχεται στα φυσιολογικά επίπεδα όταν αρχίσει και χρησιμοποιείται ξανά το μάτι.
Για να επιβεβαιωθεί η ικανότητα του ματιού να αναπτύξει κανονική όραση, ο αποκλεισμός του «καλού» ματιού μπορεί να συνεχιστεί για μερικές εβδομάδες ή μήνες μετά την σταθεροποίηση της όρασης. Όταν η όραση βελτιωθεί στο «τεμπέλικο» μάτι, υπάρχει μια μικρή πιθανότητα να επιδεινωθεί ξανά γι’ αυτό απαιτείται στενή παρακολούθηση από τον οφθαλμίατρο κατά την διάρκεια της παιδικής ηλικίας.
Εάν η όραση δεν βελτιωθεί μετά από ικανοποιητική περίοδο αποκλεισμού του ματιού, η θεραπεία διακόπτεται.
Ο αποκλεισμός του ματιού βοηθάει στην διόρθωση του αλληθωρίσματος;
Όχι. Συνήθως με τον αποκλεισμό πετυχαίνεται η διόρθωση της όρασης στο αμβλυωπικό μάτι (τεμπέλικο) και όχι η διόρθωση του στραβισμού των ματιών. Όταν η όραση είναι καλή και στα δύο μάτια τότε μπορεί να εφαρμοστεί θεραπεία για την θεραπεία του στραβισμού.
Τι χρησιμοποιείται για να αποκλειστεί το μάτι;
Το κάλυμμα που χρησιμοποιείται πρέπει να είναι άνετο, θα πρέπει να εφαρμόζει τέλεια και να μην επιτρέπει στο παιδί να βλέπει από το πλάι. Τα κάλυπτρα του εμπορίου βγαίνουν σε δύο μεγέθη: κανονικά και μικρά και είναι διαθέσιμα στα περισσότερα φαρμακεία. Συνήθως είναι φτιαγμένα από χειρουργική γάζα με υποαλλεργική κολλητική ταινία. Τα μαύρα κάλυπτρα των ματιών με ελαστικό δέσιμο, τα οποία εφαρμόζουν πάνω στα γυαλιά, δεν συστήνονται γιατί επιτρέπουν την όραση από τα πλαϊνά.
Τι πρέπει να γίνει αν το δέρμα κάνει πληγές ή ερεθιστεί;
Σε αυτή τη περίπτωση μπορεί το κάλυπτρο να αντικατασταθεί από άλλο διαφορετικού τύπου. Ακόμα μπορεί να αλλάξει το μέγεθος του ή η θέση του πάνω στο μάτι και να χρησιμοποιηθεί χειρουργική γάζα με υποαλλεργική ταινία. Εάν το παιδί φοράει γυαλιά κλείστε ολόγυρα το φακό του γυαλιού μέχρι να επουλωθεί το δέρμα.
Τι γίνεται αν το παιδί αφαιρεί το κάλυμμα;
Σε νεογνά και βρέφη η χρήση περισσότερης κολλητικής ταινίας είναι αρκετή για να κρατήσει το κάλυμμα στη θέση του. Εάν το παιδί εξακολουθεί να μετακινεί το κάλυπτρο, ίσως χρειαστεί να καλύψετε τα χέρια του με ειδικά γάντια που κρατάνε τα δάκτυλα ενωμένα ή μακριά από το πρόσωπο. Ορισμένα παιδία νιώθουν μειονεκτικά φορώντας το κάλυπτρο στο σχολείο. Αν η χρήση του περιοριστεί στις ώρες που δεν είναι στο σχολείο και στα Σαββατοκύριακα, τα αποτελέσματα είναι το ίδιο καλά αλλά η βελτίωση θα αργήσει να φανεί. Η ενασχόληση του παιδιού με πράγματα που τραβούν το ενδιαφέρον και την προσοχή του βοηθούν στην χρήση και γρήγορη επαναφορά του τεμπέλικου ματιού.