Τα αποτελέσματα δύο νέων μελετών δείχνουν ότι για τους περισσότερους ασθενείς είναι ασφαλές, αποτελεσματικό και πρακτικό να υποβληθούν σε χειρουργική επέμβαση για καταρράκτη και στα δύο μάτια μέσα στην ίδια μέρα. Και οι δύο μελέτες παρουσιάστηκαν στο 43ο Συνέδριο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Καταρράκτη και Διαθλαστικής Χειρουργικής (ESCRS).

Η πρώτη μελέτη, από Δανούς ερευνητές, δείχνει ότι οι περισσότεροι ασθενείς μπορούν να τα βγάλουν πέρα μόνοι τους στο σπίτι μετά από χειρουργείο καταρράκτη και στα δύο μάτια, και να εκτελέσουν βασικές δραστηριότητες, όπως το να προετοιμάσουν φαγητό και να χρησιμοποιήσουν το κινητό τους τηλέφωνο.

Η δεύτερη μελέτη, από Βρετανία, δείχνει ότι οι ασθενείς που κάνουν την επέμβαση την ίδια μέρα και στα δύο μάτια έχουν αποτελέσματα όρασης τόσο καλά όσο —ή και καλύτερα από— όσους κάνουν τις επεμβάσεις ξεχωριστά.

Ο καταρράκτης είναι μια πολύ συνηθισμένη πάθηση όπου ο φακός του ματιού θολώνει, προκαλώντας θολή όραση και μείωση της όρασης. Είναι πιο συχνός σε μεγαλύτερες ηλικίες, αν και μπορούμε να το δούμε και σε πιο νέους ασθενείς. Στην επέμβαση, ο θολωμένος φυσικός φακός αντικαθίσταται από έναν τεχνητό φακό.

Συχνά και τα δύο μάτια έχουν καταρράκτη. Παραδοσιακά, όταν απαιτούνται επεμβάσεις και στα δύο, αυτές γίνονται ξεχωριστά, με μεσοδιάστημα εβδομάδων ή λίγων μηνών. Αυτή η πρακτική λέγεται “καθυστερημένη αμφοτερόπλευρη χειρουργική καταρράκτη” (delayed sequential bilateral cataract surgery).

Αντίθετα, η “άμεση αμφοτερόπλευρη επέμβαση καταρράκτη” (immediate sequential bilateral cataract surgery) σημαίνει ότι και τα δύο μάτια χειρουργούνται το ένα μετά το άλλο. Αλλά υπήρχαν ερωτήματα σχετικά με το αν αυτό είναι εξίσου ακριβές και αποτελεσματικό με την καθυστερημένη προσέγγιση και πώς ανταπεξέρχονται οι ασθενείς στην καθημερινή ζωή τους αμέσως μετά την επέμβαση.

Στη δανική μελέτη, από τα Νοσοκομεία Silkeborg και Aarhus, 157 ασθενείς που είχαν χειρουργηθεί και στα δύο μάτια την ίδια μέρα συμπλήρωσαν ερωτηματολόγιο σχετικά με το πόση βοήθεια χρειάστηκαν μόλις γύρισαν σπίτι μετά την επέμβαση, και ξανά 24 ώρες αργότερα.

Από τους συμμετέχοντες που απάντησαν, φάνηκε ότι 88% μπορούσαν να κινηθούν μέσα στο σπίτι ανεξάρτητα, 79% μπορούσαν να φτιάξουν φαγητό, και 51% δεν χρειάζονταν βοήθεια για να χρησιμοποιήσουν το κινητό τηλέφωνο μόλις γύρισαν σπίτι.

Από την άλλη πλευρά, 51% χρειάζονταν βοήθεια για να χρησιμοποιήσουν κολλύρια· 62% δήλωσαν ότι δεν είχαν ανάγκη από φροντιστή την πρώτη 24ωρη περίοδο μετά το χειρουργείο.

Η βρετανική μελέτη, μία από τις μεγαλύτερες του είδους, έγινε στο Moorfields Eye Hospital στο Λονδίνο, και περιελάμβανε σχεδόν όλους τους ασθενείς που υποβλήθηκαν σε χειρουργείο καταρράκτη και στα δύο μάτια μεταξύ Δεκεμβρίου 2023 και Δεκεμβρίου 2024 — συνολικά 10.192 ασθενείς. Κάποιοι από αυτούς είχαν μονοεστιακούς φακούς (που δίνουν καθαρή όραση σε μία απόσταση), άλλοι πολυεστιακούς φακούς (που διαχωρίζουν το φως ώστε να επιτρέπουν εστίαση σε πολλαπλές αποστάσεις, ελαχιστοποιώντας την ανάγκη για γυαλιά).

Οι ερευνητές πραγματοποίησαν διάφορες μετρήσεις της όρασης μετά την επέμβαση, συμπεριλαμβανομένου του κατά πόσο οι ασθενείς έφτασαν σε εξαιρετικά αποτελέσματα, δηλαδή όραση 10/10 ή καλύτερη. 

  • Οι ασθενείς με πολυεστιακούς φακούς και χειρουργείο την ίδια μέρα πέτυχαν τα καλύτερα συνολικά αποτελέσματα· περίπου 85% από αυτούς είχαν όραση 10/10 ή καλύτερη. 

  • Στους ασθενείς με μονοεστιακούς φακούς, περίπου 70% πέτυχαν όραση 10/10, ανεξάρτητα αν η επέμβαση έγινε και στα δύο μάτια την ίδια μέρα ή σε διαφορετικές μέρες.

  • Για όσους είχαν πολυεστιακούς φακούς και ξεχωριστές επεμβάσεις, το ποσοστό με όραση 10/10 ήταν περίπου 77%.

    Όσον αφορά την ακρίβεια της συνταγής, το 88% των ασθενών που έκαναν χειρουργείο την ίδια μέρα με πολυεστιακούς φακούς ήταν πολύ κοντά στο στόχο (εντός ±0,5D), ενώ στα μονοεστιακά η καθυστερημένη ομάδα είχε ~67% και η ομάδα «ίδιας ημέρας» ~71%. 
    Σε όλους τους ασθενείς με πολυεστιακό φακό, ήταν εντός ±1,0 D, ανεξάρτητα αν το χειρουργείο ήταν την ίδια μέρα ή ξεχωριστές μέρες.

Τα βελτιωμένα αποτελέσματα της ίδιας μέρας επέμβασης καταρράκτη με πολυεστιακούς φακούς διατηρούνται ακόμη και όταν οι ερευνητές λαμβάνουν υπόψη την ηλικία των ασθενών, το φύλο και την εμπειρία του χειρουργού.

Ο Δρ. Gabriele Gallo Afflitto από το Moorfields είπε ότι, για τους ασθενείς, τα ευρήματα είναι ενθαρρυντικά. Υποδηλώνουν ότι η χειρουργική επέμβαση και στα δύο μάτια την ίδια μέρα, ειδικά με εμφύτευση πολυεστιακού φακού, μπορεί να προσφέρει εξαιρετική όραση, να μειώσει την εξάρτηση από γυαλιά, και να επιταχύνει την ανάρρωση.

Ο χειρουργός Vincenzo Maurino πρόσθεσε ότι για τους ασθενείς και για την κλινική αυτή η προσέγγιση μπορεί να προσφέρει πλεονεκτήματα όπως μειωμένο χρόνο αναμονής, γρηγορότερη οπτική αποκατάσταση και λιγότερες επισκέψεις στο ιατρείο, καθώς και μειωμένα συνολικά κόστη, όλα χωρίς να θυσιάζεται η ποιότητα των αποτελεσμάτων.

Ο Dr. Joaquín Fernández, που δεν συμμετείχε στη μελέτη, λέει ότι υπάρχουν πολλά πιθανά πλεονεκτήματα στην επέμβαση καταρράκτη και στα δύο μάτια ταυτόχρονα. Εξασφαλίζει λιγότερες επισκέψεις για τον ασθενή, εξοικονόμηση χρόνου για το προσωπικό, και πιθανότητα να βλέπουν περισσότεροι ασθενείς, υπό την προϋπόθεση ότι η ασφάλεια δεν παραβλέπεται.

Συνολικά, αυτές οι δύο μελέτες δείχνουν ότι η χειρουργική καταρράκτη και στα δύο μάτια σε μία ημέρα μπορεί να γίνει με ασφάλεια, οι ασθενείς να αναρρώσουν καλά στο σπίτι και να πετύχουν αποτελέσματα όρασης τουλάχιστον τόσο καλά όσο αν η επέμβαση γινόταν ξεχωριστά. Αυτό μπορεί σίγουρα να κατευνάσει τις ανησυχίες για την ασφάλεια, τόσο των ασθενών, των οικογενειών τους, όσο και των χειρουργών.